Een
Up TVseries Een Twee Drie Vier

 


Jean Marsh als "Rose"

Waren er in TV-series rijke families, dan kon het niet anders of ze hadden een butler, een huishoudster, een kok en een gouvernante. Een rijk gezin werd op die manier bijna een bedrijf. Een serie waarin dit het best naar voren kwam was de Engelse serie UPSTAIRS, DOWNSTAIRS.
De actrices Jean Marsh en Eileen Aitkins, beide dochters van "servants", vonden het vreemd dat er zo weinig aandacht voor deze bedienden was. In het 19e eeuwse Engeland speelden ze immers een belangrijke rol. 

Jean en Eileen bedachten eerst een comedy-serie die "Below Stairs" genoemd werd, later "Behind the Green Baize Door", maar uiteindelijk het soap-achtige UPSTAIRS, DOWNSTAIRS zou worden.
Jean Marsh speelde daarin de rol van Rose en voor Eileen Aitkins was de rol van Sarah weggelegd. Maar Eileen speelde op dat moment in het succesvolle stuk "Vivat Regina" de rol van Elizabeth I en daarom ging de rol van Sarah naar Pauline Collins.

We leerden van deze serie ook iets van de hierarchie binnen zo'n groep bedienden, dat soms wel op een gezin leek, met de butler als "vader", en de kokkin als "moeder". De rol van Rose Buck als "parlourmaid" werd gedurende de serie steeds belangrijker. Het was haar taak om de jongere kamermeisjes, zoals Sarah, op te leiden en in toom te houden. Maar de baas van het huishoudelijk personeel en verantwoordelijk voor het hele huishouden was de butler, in UPSTAIRS, DOWNSTAIRS gespeeld door Gordon Jackson als Angus Hudson. 

Andere bedienden waren Mrs. Roberts (Patsy Smart), de persoonlijke bediende van Lady Bellamy. Lady Bellamy kwam om bij de ramp met de Titanic, maar Mrs. Roberts overleefde de ramp. Dan waren er de knappe Daisy (Jacqueline Tong), Edward (Christopher Beeny), Frederick (Gareth Hunt) en Ruby (Jenny Tomasin).

En dan was er Thomas Watkins (John Alderton), de chauffeur van de Bellamy's, waar Sarah een liefdes-relatie mee kreeg. Die relatie was inzet van een spin-off THOMAS AND SARAH, waarin Thomas zijn droom volgt en voor zichzelf een garage begint. 

"Upstairs" woonde de familie Bellamy. Lord Bellamy was politicus en had heel wat te stellen met zijn zoon James, maar ook met "downstairs", waar nog wel eens wat gebeurde.

De serie had ook veel succes in Amerika. Een programma dat veel Engelse series en TV-spelen naar Amerika haalde heet MASTERPIECE THEATRE, een programma van PBS. De serie was goed voor een aantal Emmy-awards.  
Maar natuurlijk probeerden andere zenders de serie te immiteren en zo kwam CBS met: BEACON HILL
. Het werd géén succes en de serie werd na 13 afleveringen gestopt.

Het schrijversteam Jimmy Perry en David Croft, bekend van diverse comedyseries, bedachten naar aanleiding van UPSTAIRS, DOWNSTAIRS de comedyserie YOU RANG, M'LORD ? Een comedy is meestal een half uur, maar Perry en Croft presteerden het om van YOU RANG, M'LORD een 26-delige serie van 50 minuten per aflevering te maken. Uiteraard met lachwekkende situaties. "Upstairs" woonde een merkwaardige familie, waarvan de heer des Huizes Lord Meldrum (Donald Hewlett) heel wat te stellen had met zijn broer Teddy (Michael Knowless), zijn twee dochters Poppy en Cissy en zijn demente schoonmoeder. Teddy Meldrum had een voorkeur voor de lagere klasse, vooral dienstmeisjes ( "I simply love the scent of carbolic soap!")

Deze twee series speelden in een tijdperk waarin de wereld veranderde en waarin het einde van de rijke families met personeel zich aankondigde. De grote herenhuizen waarin deze families woonden vind je overal in London, maar er wonen vrijwel geen particulieren meer in. Veel van dit soort huizen dienen nu als hotels, of zijn opgedeeld in appartementen, zoals Eaton Place 65, dat gebruikt werd in UPSTAIRS, DOWNSTAIRS voor buitenopnames (als Eaton Place 165).


Mrs. Bridges en Hudson

Het einde van UPSTAIRS DOWNSTAIRS speelde in 1929. De 30er jaren kondigden zich aan, waarin de beurs een einde maakte aan de rijkdom en leven van velen. Zo ook James Bellamy, de zoon des huizes, die al het spaargeld van Rose had verloren.  De vele schulden zorgden ervoor dat het huis verkocht moest worden en het personeel in de serie moest ander werk zoeken. In de comedy YOU RANG M'LORD was het einde ook van zakelijke aard. De rubberplantage in Maleisië had te lijden van de Bang Go Khan kever en de beurs deed derest. Ook hier moest uiteindelijk het personeel ander werk zoeken.

Er waren diverse ideeën over spin-offs van UPSTAIRS, DOWNSTAIRS, onder andere een, waarin Hudson de butler, Mrs. Bridges en Ruby, één van de dienstmeisjes, een pension aan de zee zouden beginnen. Maar Angela Baddeley, die Mrs. Bridges speelde, overleed al gauw na het einde van UPSTAIRS, DOWNSTAIRS.

Er bestaat een fantastische site over UPSTAIRS, DOWNSTAIRS waar de bovenstaande foto's van zijn gebruikt. Naast diverse foto's is er een compleet overzicht te vinden van alle afleveringen, alsmede een heleboel wetenswaardigheden.

Deze site behandelt alleen de series die van 1951 tot 2001 te zien waren op de Nederlandse TV, maar ik wil niettemin een nieuwe Engelse drama-serie noemen die sinds 2003 te zien is en dat speelt rond bediendes. De serie, geschreven door Lucy Gannon, heet SERVANTS en gaat dus vooral over "downstairs". Het speelt af rond 1850 in het landhuis Taplow. Butler Jarvis is de baas van het personeel. De serie was in 2003 te zien via de BBC en de BRT.

In 1943 verscheen in de Saturday Evening Post een strip van Ted Key, Hazel was de centrale figuur, een huishoudster bij de familie Baxter. De strip had succes en al in 1948 was er sprake van een film. Maar het filmproject bleef liggen.

In 1961 was de TV aan de beurt en er werden screentests gedaan voor de rol van HAZEL voor de gelijknamige TV-serie door o.a. Agnes Moorehead (de moeder van "De Schone Heks".). Maar Ted Key wilde graag dat Shirley Booth de rol zou spelen. Haar manager Bill McCaffrey liet echter weten dat Shirley niet geïnteresseerd was in TV. Ze had al een paar Tony Awards in de wacht gesleept voor haar werk op Broadway en een Oscar voor de film "Come back, little Sheba", TV deed ze kennelijk liever niet.


Hazel Burke omringd door het gezin Baxter.

Maar Shirley zei meteen "ja" toen ze gevraagd werd voor de serie Hazel. Wat Bill McCaffrey kennelijk niet wist, was dat Shirley eerder de rol aangeboden had gekregen. Al in 1948 hadden Ted Key en een vriend een theatercomedy geschreven over Hazel. Shirley Booth wilde die rol dolgraag spelen. Maar het moest herschreven worden. Ted Key woonde tijdens het schrijven van het stuk in Pennsylvania en moest elke keer naar z'n vriend in Manhattan reizen. Nu er herschreven moest worden, vroeg Ted Key aan z'n vriend om heen en weer te reizen van Manhattan naar Pennsylvania, maar dat wilde hij niet en het project werd afgebroken en Shirley Booth zag de rol aan zich voorbijgaan. 
Toen het een TV-serie werd, twijfelde Shirley geen moment. Ze speelde de rol 5 jaar lang en het leverde haar 2 EMMY-awards op. Niet slecht voor een "huishoudster".

Het was het begin van veel comedyseries waarin huishoudster of butler een belangrijke rol speelden.